Ustawa z dnia 25 czerwca 1991 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ściśle definiuje warunki i sytuacje o przyznaniu zasiłku opiekuńczego. Ma on na celu chronić osobę ubezpieczoną, u której z przyczyn niezależnych pojawi się konieczność sprawowania opieki nad członkiem rodziny. W myśl ustawy członkiem rodziny jest małżonek, rodzice, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo i dzieci powyżej 14 roku życia. Istotnym czynnikiem przyznania zasiłku jest prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego osoby ubezpieczonej z wyżej wymienionymi osobami.
W celu otrzymania zasiłku opiekuńczego niezbędne będzie złożenie odpowiedniego wniosku do ZUS-u zawierające zaświadczenie lekarskie potwierdzające konieczność opieki nad członkiem rodziny.
Kwota zasiłku
Zasiłek opiekuńczy stanowi 80 % podstawy wymiaru zasiłku, którym jest miesięczne wynagrodzenie pracownika. Jest to kwota obejmująca wynagrodzenie z dwunastu miesięcy zanim wystąpiła niezdolność do pracy.
Okres wypłaty zasiłku
Konieczność sprawowania opieki i czas przysługiwania zasiłku jest uzależniony od osoby nad którą jest sprawowana. Maksymalnie można otrzymać 60 dni opieki w roku kalendarzowym na dziecko w wieku do 8 lat lub dzieckiem chorym do 14 roku życia. Kolejny okres to 30 dni na opiekę nad chorym, niepełnosprawnym dzieckiem. Najniższy czas opieki tj. 14 dni przysługuje na sprawowanie opieki nad innym członkiem rodziny. Należy podkreślić, że łączna wypłata za opiekę nad członkiem rodziny wynosi 60 dni w roku kalendarzowym. Nie uwzględnia się przy tym liczby osób wymagających opieki i uprawnionych do pobierania tej formy zasiłku. Zasiłek opiekuńczy i prawo do jego otrzymania w porównaniu do zasiłku chorobowego przysługuje osobie ubezpieczonej bez okresu oczekiwania.